Półki sklepowe aż uginają się od różnych rodzajów kawy, mamy dostęp do ogromnej liczby odmian pochodzących z najodleglejszych zakątków świata. Dla współczesnego konsumenta najważniejszy jest oczywiście smak kawy, jednak podczas zakupów nie zawsze kierujemy się jakością ziaren czy ich pochodzeniem. Warto to zmienić; decydując się świadomie na konkretne ziarna, z pewnością docenimy starania producenta, który dba nie tylko o wysokogatunkowy surowiec, ale również o doskonałą obróbkę kawy, która ma na celu wydobycie jak najlepszego aromatu. Nasz mini przewodnik pomoże Ci wybierać kawę bardziej świadomie – sprawdź, jak ocenić jakość ziaren oraz który gatunek kawy idealnie wpisze się w Twoje preferencje smakowe. Zapraszamy do lektury!
Arabika, Robusta… a może Liberika?
O Arabice i Robuście słyszał na pewno każdy z nas, natomiast Liberika jest mniej znanym gatunkiem, rzadko spotykanym na półkach sklepowych. Co ciekawe, ma ona jednak swoich zwolenników, którzy lubią ten gatunek za charakterystyczny, ziemisty i nieco orzechowy aromat. Gatunek ten pochodzi z Liberii; w Malezji z kolei znajdziemy duże uprawy tej kawy. Minusem tych ziaren jest fakt, że są one twarde i duże, co utrudnia ich pozyskiwanie. Liberikę najczęściej możemy spotkać w mieszance razem z Arabiką – całość tworzy bardzo ciekawą kompozycję.
Robusta jest popularną odmianą kawy – możemy ją dostać niemal w każdym markecie. Warto pamiętać o tym, że odmiana ta zawiera dosyć dużo kofeiny. Ziarna są stosunkowo łatwe w uprawie i odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne. Ponadto zbiory są obfite, co sprawia, że cena ziaren nie jest wygórowana. Aromat Robusty jest oceniany jako ostry i intensywny, a smak jest bardzo mocny i gorzki. Dlatego też nie każdemu przypadnie do gustu; najczęściej występuje w mieszance razem z Arabiką. Obie odmiany świetnie się uzupełniają, tworząc bardzo zrównoważoną kompozycję.
Arabika – szlachetna królowa kawy
Arabika jest najbardziej cenionym gatunkiem kawy ze względu na delikatny, szlachetny aromat oraz złożony smak. Konkretne nuty smakowe zależą od odmiany Arabiki oraz od dokładnego pochodzenia ziaren. Niektóre odmiany mogą charakteryzować się nieco większą kwasowością – inne wręcz przeciwnie, uwodzą słodyczą i akcentami czekoladowymi. To bardzo dobra wiadomość dla smakoszy kawy; taka różnorodność umożliwia wybór ziaren idealnie odzwierciedlających nasz gust. Kupując kawę Arabika, zawsze warto zwracać uwagę na jakość ziaren, o czym informują nas pewne oznaczenia, np. speciality czy też single origin.
Arabika – kilka popularnych odmian
- Bourbon to znakomita odmiana Arabiki. Jej nazwa pochodzi od wyspy, z której pochodzą te ziarna. Mowa o wyspie u wybrzeży Afryki – Reunion, której dawna nazwa brzmiała właśnie Bourbon. Kawa Bourbon powstała wskutek mutacji krzewu zasadzonego w XVIII wieku przez Francuzów. W kolejnym stuleciu rozpoczęto sadzenie odmiany na terenie Brazylii, a następnie na terenie całej Ameryki Południowej. Ocenia się, że Bourbon jest wydajniejszy od pierwotnej odmiany Typica, zapewniając więcej kawy o nawet 30%. Niestety nie jest on szczególnie odporny na różnego rodzaju choroby i szkodniki; mimo to, jest opłacalną odmianą. Bardzo popularną kawą jest Yellow Bourbon z Brazylii – świetnie wyważona, delikatna i lekko czekoladowa.
- Typica to pierwotna, stara odmiana Arabiki. Zawiera stosunkowo niedużo kofeiny, która jest naturalnym pestycydem. W związku z tym odmiana ta nie jest odporna na działanie szkodników. Najlepiej rozwija się na dużych wysokościach. Odznacza się niską kwasowością oraz słodkim smakiem, ziarna tej odmiany doskonale sprawdzają się do przygotowania pysznego espresso. W porównaniu z innymi odmianami, daje mało owoców, drzewa nie są zbyt wydajne, a zbiory trudne. Jednak wysoka jakość tej kawy sprawiła, że plantatorzy nie chcą zrezygnować z jej upraw. Odmiana ta dzieli się na wiele gatunków, np. Java, Kent, Blue Mountain, Sao Bernando, San Ramon i wiele innych.
- Mocca to bardzo popularna odmianą Arabiki, lubiana jest za swój mocno czekoladowy, wyrazisty smak. Pochodzi z Etiopii, i to właśnie tamtejszym glebom zawdzięcza swój profil smakowy.
- Maragogype – odznacza się bardzo dużymi ziarnami, aż o 40% większymi od innych odmian, nazywane są one mianem „słoniowego ziarna”. Najwięcej kawy tej odmiany uprawia się w Meksyku, a jej smak jest złożony i bardzo ciekawy. Przeważają tutaj słodkie, delikatne akcenty. Jest to kawa o dość wysokiej zawartości kofeiny.
- Geisha – rośnie głównie w Panamie; kawa charakteryzująca się bardzo wysoką jakością. Jej smak jest bardzo złożony z wyczuwalnymi nutami cytrusów, śliwek oraz czekolady. Cena ziaren jest bardzo wysoka; jej popularność w krajach zachodnich ciągle wzrasta.
Kawa speciality – single origin
Kawa speciality wyróżnia się spośród innych kaw jakością. Inna nazwa tej kawy to single origin – i to właśnie oznacza, czyli pochodzenie z jednego miejsca. Mówiąc ściśle, są to ziarna jednego gatunku, z jednego zbioru i pochodzą z uprawy w określonym regionie. Dzięki tym informacjom konsument wie, skąd pochodzi kawa oraz jaki jest jej gatunek. Kupując taką kawę, wiadomo, jakiego profilu smakowego możemy się spodziewać oraz jakie nuty będą w niej przeważały. Warto próbować kaw pochodzących z przeróżnych zakątków świata. To najlepszy sposób na znalezienie swojego smaku kawy, swoich ulubionych nut smakowych.
Gatunek kawy to nie jedyny czynnik, mający wpływ na jej smak i aromat. Równie ważna jest gleba, klimat, wysokość uprawy, powietrze – mają one znaczący wpływ na charakter kawy oraz na jakość ziaren. Każdy region będzie „smakował” inaczej. Nie jest to oczywiście regułą, ale kawy z Ameryki Południowej cechuje niska kwasowość i czekoladowy posmak, podczas gdy kawy z Afryki (szczególnie z Etiopii) mają w swoim profilu smakowym wyraziste nuty owoców cytrusowych.
Ameryka Południowa – słodycz i czekolada
Bardzo dużą popularnością cieszą się kawy z Ameryki Południowej. To właśnie jeden z krajów tego kontynentu jest największym producentem kawy na świecie – mowa o Brazylii. Kolumbia słynie z kolei z upraw bardzo dobrych odmian Arabiki. Kawy te zawdzięczają swoją popularność słodkiemu smakowi oraz wyrazistemu aromatowi. Ziarna mają ciekawy profil smakowy z wyraźnymi nutami czekolady i orzechów, cechują się również niską kwasowością. Kolumbia to kraj, w którym obróbka ziaren kawy jest bardzo pracochłonna – przygotowuje się je metodą na mokro (ziarna moczy się w wodzie przez kilka dni, po czym suszy). Kawy z Kolumbii pochodzą z małych gospodarstw, położonych na górzystych terenach. Przykładowymi odmianami kolumbijskich kaw są Columbia Excelso oraz Columbia Supremo. Brazylia również ma swoje kawowe „perełki”, a jedne z najbardziej znanych to Brazylia Santos czy wspomniana już wcześniej Brazylia Yellow Bourbon – świetnie zbilansowane, z wyczuwalnymi nutami karmelu, kakao oraz orzechów.
Ameryka Środkowa – idealna równowaga
Kawy z Ameryki Środkowej zachowują idealny balans między kwasowością a słodyczą. Żyzna gleba tamtejszych rejonów decyduje o bogatym smaku i głębokim aromacie ziaren. Są to kawy delikatne o niezbyt wysokiej, ale jednak wyczuwalnej kwasowości – bardzo przyjemnej dla podniebienia. Arabika jest gatunkiem, który króluje w tej części świata, jednak w Ameryce Środkowej znajdziemy również plantacje z doskonałą Robustą. Uprawy kaw Ameryki Środkowej obejmują obszar Meksyku, Gwatemali, Panamy, Ekwadoru, Nikaragui oraz Hondurasu. Warto spróbować kawy z Gwatemali, która rośnie na zboczach aktywnych wulkanów. Tamtejszy klimat jest wręcz idealny do uprawy kawy. Ziarna pochodzące z tego regionu posiadają kwasowość, którą łagodzą słodkie nuty karmelu, miodu oraz czekolady. Bardzo ceniona jest Gwatemala Cafe Carmona, Nicaragua Olomega, Honduras Marcala, Meksyk Maragogype.
Afryka – owocowa kwasowość
Kawy z Afryki, która uznawana jest za kolebkę tej rośliny, cenione są za swój niesamowity, bardzo owocowy smak. Z trenów dzisiejszej Etiopii i Kenii pochodzą pierwsze doniesienia o sporządzaniu kawy – tamtejsze plemiona jako pierwsze spożywały kawę. To, że kawa rozprzestrzeniła się na cały świat, zawdzięczamy kupcom Arabskim. Klimat Afryki i jej uwarunkowania są optymalne dla upraw kawy – wulkaniczne gleby, wysokie położenie, duże nasłonecznienie oraz wysokie temperatury. Ciężko dokładnie określić smak kawy z Afryki ze względu na ogromną różnorodność tamtejszych gatunków; wśród odmian możemy znaleźć zarówno takie o bardziej klasycznym, czekoladowym profilu, jak i bardziej kwiatowe, owocowe o wyższej kwasowości. Jedne z najlepszych kaw na świecie pochodzą właśnie z Czarnego Lądu: Kenia AA TOP, Ethiopia Sidamo, Ethiopia Yirgacheffe, Uganda Vanoma.
Azja i Oceania – kawy łagodne i owocowe
Kawy z Azji nie są aż tak popularne, jak ziarna pochodzące z innych regionów świata. Jest to zaskakujące, biorąc pod uwagę fakt, jak długą tradycję ma tam sporządzanie kawy. Na Półwyspie Arabskim kawa znana jest już od XV wieku. Pielgrzym Baba Budan przemycił pierwsze sadzonki kawy do Indii w XVII wieku – i tak rozpoczęto pierwsze uprawy poza obszarem Afryki i Półwyspu Arabskiego. Bardzo szybko podbiła Azję i Oceanię, a smak tamtejszych kaw jest bardzo różnorodny. Kawy z Indii są z reguły bardzo łagodne, poddaje się je procesowi monsunowania (zieloną kawę wystawia się na działanie powietrza o bardzo wysokiej wilgotności, w porze monsunowej). Rejony Azji charakteryzuje jednocześnie duży wybór Robust. Cenione są również kawy z Papui, a wielbiciele kaw o nutach owocowych chętnie wybierają odmiany z Sumatry. Znane kawy z Azji i Oceanii to między innymi: India Monsooned Malabar, Indonesia Mandheling, Indonesia Gayo Mountain.
Kawa – bogactwo odmian i smaków
Wybór kaw na rynku jest bardzo duży – warto korzystać z tego faktu. Bardzo ważne jest to, że naprawdę dobra kawa wcale nie musi być droga, a małe palarnie posiadają w swojej ofercie doskonałe Arabiki ze wszystkich zakątków świata. Eksperymentując z kawą, poznajemy kolejne odmiany i ich smaki; jest to doskonały sposób na odnalezienie swojego kawowego ideału.
